BALIKLARDA STRES KAYNAKLARI

Web sitemizde, balıklarda görülebilecek hastalıkların nedenlerini sıralarken çok sık olarak stresten bahsettik. Balıklarda stres kaynakları çok çeşitlidir ve stres sonucu akvaryum suyunda sürekli mevcut patojenlerin hastalık yapma olasılığı yükselir.

Strese giren balıklarda bazı kimyasal mekanizmalar devreye girer. “Stres Hormonu” olarak adlandırabileceğimiz “kortisol” salınımı artar. Bu hormonun artışı ile, balığın savunma sisteminin dengesi bozulur ve hastalıklara daha açık hale gelirler.

Hastalıklarla ilgili önceki yazılarımızda, hastalık nedeni patojenlerin akvaryum suyunda hep bulunduklarını, ama sadece uygun şartlar bulduklarında hastalık meydana getirdiklerini söylemiştik. 

Akvaryumdaki balıklarda stres kaynakları ortadan kaldırılmadıkça, hastalıklarla yüzleşme ihtimali de hep yüksek olacaktır.

Balıklarda Stres Kaynakları Nelerdir?

Bu sorunun birden çok cevabı var. Bazı stres kaynakları genel olarak tüm balıkları etkilerken, bazı özel türler için özel stres kaynaklarından da söz etmek mümkün.

Stres ile başlayıp, hastalığa kadar ilerleyen süreçte şu gelişmeler yaşanır;

• Çeşitli etkenlerden dolayı balıkta kortisol hormonu düzeyi artar.
• Balık ürkek, çekingen ve a-sosyal hale gelir.
• Yeme ilgisi ve iştahı azalır.
• Yeterli besini almayan balığın savunma mekanizması zarar görür.
• İç ve dış parazit, bakteri, mantar vb. hastalık etkenleri vücutta hastalık için uygun ortamı bulur, deriye veya sindirim sistemine yerleşir, hızla ürer.
• Belli bir aşamadan sonra artık balık “hastadır”.

Peki, Genel Stres Kaynakları Hangileridir?

• Sık Akvaryum veya yer değiştirme
• Düzensiz ve sabit olmayan su sıcaklığı
• Balığın türüne uygun olmayan su sıcaklığı
• Agresif türler veya kendi türleri tarafından sürekli kovalanma
• Akvaryuma yapılan sık müdahaleler (Dekorasyon değişiklikleri, bakım amaçlı suya giren cihazlar, eller, kollar)
• Sudaki yüksek akıntı
• İstenildiğinde gizlenebilecekleri bir yer bulunmaması
• Türe uygun olmayan su değerleri
• Akvaryumda kullanılan ilaç, gübre vb. kimyasallar
• Yanlış bakım
• Zamanında veya tam yapılmayan bakım 
• Hijyenik şartlardaki zayıflık
• Aşırı yem verme
• Uygun olmayan yem verme
• Küçük hacimde çok sayıda balık varlığı
• Sürekli ve yoğun titreşim
• Aşırı aydınlatma
• Yetersiz aydınlatma
• Akvaryum dışından gelen yüksek sesler
• Akvaryuma dışarıdan gelen darbeler
• Üreme süreçleri

Bu stres kaynaklarının bir veya bir kaçı sizin akvaryumunuz için geçerli olabilir. Hatta burada listelenmeyen bazı özel stres kaynaklarına da sahip olabilirsiniz.

Balıklarda stres kaynakları, bizim dikkatimizden kaçsa da, onları çok olumsuz bir şekilde etkileyebilir. Stres sonucu meydana gelen iştah eksikliği bazı akvaristleri farklı yemler denemeye iter. Bunu yaparken de yenmeyen yemlerden dolayı nitrat seviyelerinde artışa neden olmak kaçınılmazdır. Artan nitrat ayrı bir stres kaynağı olarak karşımıza çıkacaktır.

Akvaryumların direkt güneş ışığı görmeyen, kalabalık ve gürültülü olmayan ortamlarda, sabit su sıcaklığına sahip olarak düzenlenmesi, akvaryumun arka ve yan yüzeylerinin mümkünse kaplanması, balıklarda stres kaynakları ‘nın azaltılmasında bizlere yardımcı olacaktır.